Jump to content
Δημιουργία Νέου...

Κρανιοεγκεφαλική κάκωση. Mια οδυνηρή συνέπεια των τροχαίων ατυχημάτων.


Recommended Posts

Κρανιοεγκεφαλική κάκωση
Mια οδυνηρή συνέπεια των τροχαίων ατυχημάτων


Της Δρ. Μαρίας Γιαννακού
Υ/Α – Ψυχολόγος  Γ.Α.Δ.Π. Θεσσαλίας*

Είναι άτυχος κάποιος που έχει ένα τροχαίο ατύχημα; Ή είμαστε τυχεροί όσοι ζούμε αφού βγαίνουμε στους ελληνικούς δρόμους;
Βρείτε την απάντηση στον παρακάτω πίνακα στατιστικών στοιχείων:


ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ 2009
Θανατηφόρα 1.314
Σοβαρά 1.389
Ελαφρά 12.072

ΠΑΘΟΝΤΕΣ
Νεκροί 1.463
Βαριά τραυματίες 1.669
Ελαφρά τραυματίες 16.683



Σε πιο κατανοητά Ελληνικά: τέσσερις συνάνθρωποί μας πεθαίνουν κάθε μέρα στο δρόμο. Αλλά δεν πειράζει, τώρα ασχολούμαστε όλοι με την οικονομική κρίση, γιατί ίσως έχει στο μέλλον περισσότερους νεκρούς να επιδείξει. Ας ασχοληθούμε με τους επιζώντες, ή αλλιώς με τους 50 συνανθρώπους μας που εμπλέκονται σε ένα σοβαρό ή ελαφρύ τροχαίο κάθε μέρα. Εξάλλου και κατά τη διάρκεια πολέμου, μέγιστη προσοχή αποδίδεται στα θύματα της μάχης. Και στην περίπτωση των τροχαίων αναφερόμαστε σε ένα πόλεμο ύπουλο και σιωπηρό, όπου την ευθύνη φέρει πάντα το «κράτος», οι «λακούβες», ο «μπροστινός» μας, η πεθερά μας που μας εκνεύρισε πρωί-πρωί, ο προϊστάμενος που μας κράτησε υπερωρία, ο φορτηγατζής που δεν κάνει στην άκρη να προσπεράσει η αυτού μεγαλειότητά μας κτλ. Οι πάντες ευθύνονται πλην του εαυτού μας, γιατί «εγώ είμαι οδηγάρα, ξέρω το δρόμο και με κλειστά μάτια, έχω το σούπερ-ντούπερ αυτοκίνητο με ABS, KERS, ESP και άλλα τρίφθογγα που δεν βγαίνει από το δρόμο, εδώ είναι το χωριό μου και έχω πάντα προτεραιότητα, έχω αυτοκίνητο με 150 άλογα και προλαβαίνω να περάσω τη νταλίκα πριν τη στροφή…, ουπς… δεν πρόλαβα….».

Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις

Όσοι λοιπόν «τυχεροί» καταφέρουν να επιβιώσουν ενός τροχαίου ατυχήματος, υφίστανται σε μεγάλο ποσοστό και τις ανάλογες συνέπειες: οικονομικές (υλικές ζημίες), νομικές (σε περίπτωση παραβάσεων), ψυχολογικές (επίκτητοι φόβοι, διαταραχή μετατραυματικού στρες) και, κυρίως, γνωστικές και σωματικές. Ειδικότερα, μία από τις συχνότερες ιατρικές καταστάσεις που παρατηρούνται σε ένα τροχαίο ατύχημα είναι οι κλειστές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. Ως κρανιοεγκεφαλική κάκωση (ΚΕΚ) ορίζεται μία τραυματική προσβολή του εγκεφάλου που ακολουθείται από απώλεια συνείδησης. Το χρονικό διάστημα της απώλειας της συνείδησης μπορεί να κυμαίνεται από μερικά δευτερόλεπτα έως και αρκετούς μήνες ή χρόνια (στην περίπτωση σοβαρού κώματος). Οι ΚΕΚ συμπεριλαμβάνονται στις πρώτες αιτίες θανάτου και αναπηρίας σε παγκόσμιο επίπεδο, ιδίως σε παιδιά και νέους. Εκτός από τα τροχαία, άλλες αιτίες ΚΕΚ συνιστούν οι πτώσεις, η εμπλοκή σε περιστατικά βίας και οι τραυματισμοί από αθλήματα (π.χ., πυγμαχία, χόκεϊ επί πάγου, ποδόσφαιρο).
Οι βασικές συνέπειες των ΚΕΚ (με τις οποίες θα ασχοληθούμε στη συνέχεια), αφορούν στην εξασθένηση γνωστικών λειτουργιών (ή γνωστικά ελλείμματα). Οι γνωστικές λειτουργίες είναι τα «εργαλεία» που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλός μας προκειμένου να επεξεργαζόμαστε πληροφορίες, να τις αποθηκεύουμε και να τις ανακαλούμε όταν χρειάζονται, να μαθαίνουμε, να επιλύουμε προβλήματα, να προσανατολιζόμαστε στο χώρο και στο χρόνο, να σχεδιάζουμε, να δημιουργούμε και να κατασκευάζουμε. Κάποιες από τις γνωστικές λειτουργίες είναι η προσοχή, η μνήμη, η μάθηση, η σκέψη, ο σχεδιασμός και η επίλυση προβλημάτων, ο προσανατολισμός στο χώρο και το χρόνο, η σχεδίαση, η ανάγνωση, η γραφή και η γλώσσα. Επομένως, ένα τραύμα στον εγκέφαλο θα προκαλέσει κάποιο ή συνδυασμό κάποιων γνωστικών ελλειμμάτων (ανάλογα και με τον εντοπισμό της κάκωσης, εφόσον διαφορετικές γνωστικές λειτουργίες εντοπίζονται σε ξεχωριστές εγκεφαλικές περιοχές).
Οι ΚΕΚ διακρίνονται στις διαμπερείς και στις κλειστές κακώσεις. Στις διαμπερείς (ή ανοιχτές) κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις υπάρχει ράγισμα του κρανίου και πιθανή εισδοχή ξένου αντικειμένου στον εγκέφαλο (π.χ. σφαίρα από πυροβολισμό), ενώ στις κλειστές ΚΕΚ το κρανίο διατηρείται ακέραιο. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε αναλυτικότερα στις κλειστές ΚΕΚ και στα γνωστικά ελλείμματα που συνεπάγονται, καθώς αυτές συνήθως παρατηρούνται σε τροχαία ατυχήματα (εκτός αν υπάρχει άνοιγμα του κρανίου είτε από σπάσιμο, είτε από εισδοχή ξένου σώματος, π.χ. από μεταλλικά μέρη του οχήματος). Για να γίνουν καλύτερα κατανοητά τα γνωστικά προβλήματα που σχετίζονται με μία κλειστή ΚΕΚ, θα αναφερθούν σύντομα οι μηχανικές δυνάμεις που προκύπτουν κατά τη σύγκρουση και πώς αυτές μπορεί να επηρεάσουν τη λειτουργία του εγκεφάλου. Η ιδιαιτερότητα των κλειστών ΚΕΚ έγκειται στη διαδεδομένη πεποίθηση ότι ο εγκέφαλός μας είναι σκληρός∙ αυτό ωστόσο ισχύει για το κρανίο, που πράγματι είναι ένα από τα πιο σκληρά και ανθεκτικά οστά του σώματός μας.
Ο εγκέφαλος μας όμως (αυτό που λέμε «μυαλό») συνίσταται σε ένα σύνολο μαλακών ιστών που έχουν την υφή μιας σταθερής κρέμας (για μια παραστατικότερη περιγραφή ανατρέξτε σε μια ανάμνηση κατανάλωσης κεφαλιού ενός αμνοεριφίου). Επομένως, σε περιστατικά όπου δεν υπάρχουν εμφανή σημάδια βλάβης στο κρανίο, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει και βλάβη στον εγκέφαλο.
Συγκεκριμένα, όταν η κεφαλή έρχεται σε βίαιη επαφή με ένα ακίνητο αντικείμενο (π.χ. παρμπρίζ αυτοκινήτου), τότε ο εγκέφαλος συνεχίζει την κίνησή του προς τα εμπρός, μέχρι να συγκρουστεί με την έσω επιφάνεια του κρανίου. Μετά όμως αναπηδά στην αντίθετη κατεύθυνση. Στη διάρκεια αυτής της κίνησης δημιουργούνται θλάσεις και μώλωπες στον εγκέφαλο στο σημείο της αρχικής πρόσκρουσης αλλά και στην αντίθετη κατεύθυνση (η κάκωση που επέρχεται στο σημείο απέναντι της πρόσκρουσης λέγεται κάκωση από αντιτυπία), καθώς και σε άλλα σημεία του εγκεφάλου (στην περίπτωση πλάγιας σύγκρουσης όπου η κεφαλή χτυπάει δεξιά και αριστερά). Επίσης, κατά την αναπήδηση που κάνει ο εγκέφαλος από το σημείο της πρόσκρουσης μέχρι το αντίθετο σημείο στον εγκέφαλο, τρίβεται η κάτω επιφάνεια του εγκεφάλου πάνω στην τραχιά επιφάνεια της βάσης του κρανίου, προκαλώντας επιπλέον βλάβες. Ακόμα, δημιουργούνται αιματώματα σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου λόγω σχισίματος μικρών αιμοφόρων αγγείων..


Σοβαρές βλάβες προκαλούνται και στους νευράξονες. Ο νευράξονας αποτελεί μέρος ενός νευρικού κυττάρου και είναι μια μακριά ίνα μέσω της οποίας επικοινωνούν τα νευρικά κύτταρα είτε μεταξύ τους είτε με άλλες δομές (π.χ., κάποιοι νευράξονες απολήγουν σε μύες συντελώντας στην κίνησή τους). Όταν λοιπόν αναπτύσσονται περιστροφικές δυνάμεις στον εγκέφαλο, προκαλείται διάταση, παραμόρφωση ή διάτμηση των νευραξόνων∙ όταν καταστρέφεται ένας νευράξονας, τότε πεθαίνει και ολόκληρο το νευρικό κύτταρο (τα οποία δεν αναπληρώνονται όπως τα υπόλοιπα κύτταρα του σώματός μας), όπως επίσης μπορούν να αδρανήσουν και άλλα νευρικά κύτταρα που εξαρτιόνταν από αυτόν για την ενεργοποίησή τους.


Τέλος, εκτός από τις παραπάνω βλάβες που ονομάζονται κύριες βλάβες (γιατί συμβαίνουν κατά τη στιγμή της σύγκρουσης), παρατηρούνται και δευτερεύουσες βλάβες που επιτείνουν ακόμα περισσότερο τα γνωστικά ελλείμματα. Στις δευτερεύουσες βλάβες συγκαταλέγονται η ενδοκρανιακή πίεση, το οίδημα, η έλλειψη οξυγόνου προς τον εγκέφαλο για κάποια δευτερόλεπτα και η πιθανότητα εγκεφαλικών επεισοδίων (είτε λόγω διάρρηξης των αγγείων είτε λόγω εμβολής).

Γνωστικά ελλείμματα μετά από μία κλειστή ΚΕΚ.

Αν και τα γνωστικά ελλείμματα ποικίλλουν μετά από μία κλειστή ΚΕΚ, μπορούμε να διακρίνουμε κάποια κοινά πρότυπα εμφάνισής τους, ιδίως αναφορικά με το χρονικό σημείο εμφάνισής τους. Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά τον τραυματισμό το άτομο μπορεί να έχει απώλεια συνείδησης (δηλαδή να μην έχει επαφή/επικοινωνία με το περιβάλλον) ή και να περιέλθει σε κατάσταση κώματος. Λίγες μέρες μετά τον τραυματισμό το άτομο μπορεί να παρουσιάσει αποπροσανατολισμό, σύγχυση, ψυχοκινητική ανησυχία και δυσκολίες στη μάθηση και ανάκληση νέων πληροφοριών. Κατά τους επόμενους 6 με 12 μήνες, ο εγκέφαλος και η γνωστική λειτουργία διέρχεται τη φάση ανάκαμψης, οπότε μετά τους 12 μήνες είναι το χρονικό σημείο που μπορούν πιο αξιόπιστα να εντοπιστούν τα μόνιμα γνωστικά ελλείμματα που επήλθαν της κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης.
Μετά λοιπόν από τον ένα χρόνο, το άτομο μπορεί να αντιμετωπίζει ελλείμματα στη λειτουργία της προσοχής.
Συγκεκριμένα, μπορεί να δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί για πολύ ώρα σε μία εργασία, να κουράζεται εύκολα, να θέλει περισσότερο χρόνο για την ολοκλήρωση μιας εργασίας ή να μην μπορεί να εκτελεί παράλληλα πάνω από ένα έργο. Ποικίλα προβλήματα σχετίζονται και με τη μνήμη, που μπορεί να κυμαίνονται από ήπιες μειονεξίες (δηλαδή να ξεχνάει τι έγινε χτες ή να αμελεί μερικές φορές προγραμματισμένες εργασίες) μέχρι και την αμνησία.
Η αμνησία μπορεί να έχει δύο μορφές: την αναδρομική, όπου το άτομο δεν θυμάται πράγματα πριν το ατύχημα, και την προδρομική, όπου το άτομο θυμάται πράγματα πριν το ατύχημα αλλά δεν μπορεί να δημιουργήσει νέας αναμνήσεις.
Επίσης, μειονεξίες μπορεί να παρατηρηθούν στον προσδιορισμό στόχων, στο σχεδιασμό και την οργάνωση συμπεριφοράς προκειμένου να επιτευχθεί ένας στόχος, καθώς και στην παρακολούθηση και την προσαρμογή της συμπεριφοράς μέσω της χρήσης ανατροφοδότησης από το περιβάλλον. Τα προβλήματα αυτά γίνονται ιδιαίτερα εμφανή όταν το άτομο που είχε μια ΚΕΚ επιστρέφει στην εργασία του, γιατί ενώ μπορεί να φαίνεται ότι είναι υγιές σωματικά, ωστόσο να μην μπορεί να ανταπεξέλθει όπως και παλαιότερα στις καθημερινές του ευθύνες. Μάλιστα, αυτό μπορεί να έρχεται και σε αντίθεση με την εκτίμηση της νοημοσύνης του, η οποία παραμένει συνήθως ανέπαφη. Για αυτό το λόγο, μία αξιολόγηση για το ποσοστό αναπηρίας που στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο στην εξαγωγή του δείκτη νοημοσύνης μπορεί να είναι άκυρη, αν δεν υπάρχει και εμπεριστατωμένη αξιολόγηση και εκτίμηση όλων των γνωστικών λειτουργιών. Η εκτίμηση και αξιολόγηση των γνωστικών λειτουργιών διενεργείται συνήθως από νευροψυχολόγους (ψυχολόγους με εξειδικευμένες γνώσεις στη λειτουργία και τις βλάβες του εγκεφάλου).
Τέλος, αλλαγές μπορεί να παρατηρηθούν και στην προσωπικότητα ή στη ρύθμιση των συναισθημάτων. Ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου η εγκεφαλική βλάβη είναι μετωπιαία (δηλαδή στο μπροστινό μέρος του εγκεφάλου), το άτομο μπορεί να γίνει πιο οξύθυμο μετά το ατύχημα, να εκνευρίζεται πιο εύκολα και να χάνει την υπομονή του, να είναι πιο παρορμητικό από ότι ήταν πριν ή να μην μπορεί να συμμορφωθεί σε κοινωνικούς κανόνες (να επιδεικνύει δηλαδή μία παιδιάστικη συμπεριφορά). Ακόμα, μπορεί να παρουσιάζει γρήγορες εναλλαγές στη συναισθηματική του διάθεση (από την υπερβολική χαρά στην υπερβολική μελαγχολία και από την αταραξία στην έκρηξη θυμού) και να γίνεται κάπως «αναίσθητο» στα προβλήματα των άλλων. Όλα αυτά έχουν βεβαίως αρνητική επίδραση στις προσωπικές, οικογενειακές και επαγγελματικές σχέσεις. Ένα συχνό παράπονο των συγγενών ή συνεργατών ενός ατόμου που είχε μία ΚΕΚ: «Μου φαίνεται διαφορετικός, σαν κάτι να άλλαξε μετά το ατύχημα, δεν τον αναγνωρίζω πλέον!».
Σε όλα τα παραπάνω επιβάλλεται να σημειωθούν δύο θέματα: καταρχήν, δεν συμβαίνουν όλα τα παραπάνω και με την ίδια ένταση σε όλα τα άτομα που είχαν μια ΚΕΚ η εικόνα της γνωστικής εξασθένησης του κάθε ατόμου εξαρτάται από τη βαρύτητα και τον εντοπισμό της εγκεφαλικής βλάβης, την ηλικία του, τη γενικότερη σωματική του κατάσταση, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητά του πριν το ατύχημα και φυσικά το υποστηρικτικό του δίκτυο, είτε σε επίπεδο ανθρώπων (που θα το φροντίζουν), είτε σε επίπεδο πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας. Δεύτερον, όλα τα παραπάνω αφορούν σε αλλαγές συμπεριφορών και συνηθειών∙ σαφέστερα, δεν συνιστά πρόβλημα όταν ένα άτομο δεν μπορεί να συγκεντρωθεί σε μία εργασία μετά το ατύχημα αν και πριν το ατύχημα δεν μπορούσε να το κάνει. Παρόμοια, δεν συνιστά αλλαγή της προσωπικότητας όταν ένα άτομο είναι ευερέθιστο μετά το ατύχημα, εφόσον έτσι ήταν και πριν το ατύχημα.

Μέτρα για την προστασία του εγκεφάλου

Σε επίπεδο πρόληψης και προφύλαξης, διακρίνουμε την εξής κατηγοριοποίηση: την ενεργητική και την παθητική ασφάλεια. Η ενεργητική ασφάλεια εμπερικλείει όλους εκείνους τους παράγοντες που συμβάλουν στην αποτροπή ενός τροχαίου ατυχήματος, όπως η συχνή επιθεώρηση του οχήματος, η εκπαίδευση στην ασφαλή οδήγηση (έννοια που χρήζει μακροσκελούς ανάπτυξης) και τα τεχνολογικά συστήματα του οχήματος (όπως συστήματα πέδησης και ελέγχου). Ως παθητική ασφάλεια αναφέρονται τα συστήματα του οχήματος που σε περίπτωση σύγκρουσης προστατεύουν τον οδηγό και τους υπόλοιπους επιβάτες από τραυματισμούς. Τέτοια συστήματα στο αυτοκίνητο είναι οι ζώνες ασφαλείας, τα βυθιζόμενα καθίσματα, οι αερόσακοι οδηγού και συνεπιβατών, καθώς και η χρήση κράνους σε δίτροχο όχημα. Τα συστήματα παθητικής ασφάλειας έχουν ως στόχο την προφύλαξη ζωτικών οργάνων, ο τραυματισμός των οποίων μπορεί να επιφέρει ακόμα και τον άμεσο θάνατο. Ένα τέτοιο όργανο είναι και ο εγκέφαλος ο οποίος υπόκειται σε βλάβες που προαναφέρθηκαν.
Γίνεται επομένως κατανοητό ότι η λήψη προληπτικών μέτρων, όπως η χρήση ζώνης και κράνους, όχι απλά προστατεύουν, αλλά στην κυριολεξία μπορεί να σώσουν τον εγκέφαλό μας από μία θανατηφόρο κρανιοεγκεφαλική κάκωση σε περίπτωση τροχαίου ατυχήματος.
Κατά την τελευταία δεκαετία, φαίνεται ότι κάναμε εντυπωσιακή πρόοδο στην Ελλάδα: έχει εντυπωθεί στο μυαλό των περισσοτέρων ότι ο οδηγός πρέπει να φοράει ζώνη, γιατί φυσικά η ζώνη σώζει ζωές. Κατά περίεργο όμως τρόπο, έχει λανθασμένα εντυπωθεί ότι η ζώνη σώζει μόνο τον οδηγό και επομένως οι υπόλοιποι συνεπιβάτες δεν χρειάζεται να τη φορούν. Παρατίθενται κάποιες συχνές δηλώσεις συνεπιβατών αναφορικά με τη χρήση ζώνης (και ο αντίστοιχος αντίλογος εντός των παρενθέσεων):
«Δεν χρειάζεται να φορώ ζώνη στο πίσω κάθισμα» (Επομένως μη φοράς ζώνη ούτε και στα παιδιά σου, το ίδιο δεν είναι;).
«Εγώ το παιδί μου το προσέχω στο αυτοκίνητο: κάθομαι μαζί του στο πίσω κάθισμα και το έχω αγκαλιά». (Ωραιότατα∙ το παιδί έτσι χρησιμεύει ως αερόσακος δικός σου. Και το καλύτερο: είναι πάντα ανοιχτός, εκτός αν το φρενάρισμα είναι πολύ απότομο και το παιδί εκσφενδονιστεί εκτός αυτοκινήτου…).
«Η ζώνη με ενοχλεί, με σφίγγει». (Θα είναι πιο ενοχλητικό όταν θα σφηνωθείς μέσα σε λαμαρίνες).
«Τι τον ενδιαφέρει τον οδηγό αν δεν φορώ ζώνη στο πίσω κάθισμα;». (Γιατί σε απότομο φρενάρισμα θα βρεθείς πάνω στο κεφάλι του και ίσως τον τραυματίσεις θανάσιμα. Στην καλύτερη περίπτωση θα προκαλέσεις ατύχημα).
«Τι τον ενδιαφέρει γενικά τον οδηγό αν δεν φορώ ζώνη;». (Γιατί αν τραυματιστείς, μπορείς να κάνεις μήνυση στον οδηγό για επικίνδυνη οδήγηση και πρόκληση σωματικής βλάβης).
«Μέσα στην πόλη δεν φορώ ποτέ ζώνη». (Σωστά, εξάλλου τροχαία συμβαίνουν μόνο στα χωριά και στην εθνική∙ σύμφωνα με νόμο του 1840 έχουν απαγορευτεί τα τροχαία στις πόλεις).
«Είμαι έγκυος∙ ο γυναικολόγος μου είπε να μην φοράω πράγματα που με στενεύουν». (Να δούμε τι θα πει και ο νευροχειρούργος μετά το ατύχημα).
«Μερικές φορές βάζω το μικρό μου γιο να κάθεται μπροστά γιατί του αρέσει, νιώθει ότι είναι μεγάλος έτσι». (Απλά βεβαιώσου ότι αν ανοίξει ο αερόσακος δεν θα συνθλίψει το πρόσωπο του παιδιού σου, εφόσον οι αερόσακοι είναι ρυθμισμένοι να προστατεύουν τα ζωτικά όργανα ενός ενήλικα στο ύψος του θώρακα).
Αντίστοιχης περιφρόνησης φέρεται να λαμβάνει και η χρήση κράνους από μερίδα μοτοσικλετιστών. Και εδώ, φαίνεται να υπάρχει μια παρανόηση ανάμεσα στον οδηγό και το συνεπιβάτη (δηλαδή ο οδηγός πρέπει να φέρει κράνος, αλλά ο συνεπιβάτης μάλλον όχι- εξάλλου, σε περίπτωση ατυχήματος ο συνεπιβάτης θα παραμείνει όρθιος…). Τραγελαφικά και στην περίπτωση των μοτοσικλετιστών κάποια από τα αποφθέγματά τους για τη μη χρήση κράνους (ακολουθούμενο από το ειρωνικό σχόλιο της συγγραφέας):
«Μα δεν θα πάω μακριά, μέχρι το επόμενο τετράγωνο». (Και μετά το ατύχημα θα κερδίσεις τον τίτλο του γκαντέμη της χρονιάς).
«Θα βγω ραντεβού, θα μου χαλάσει η κόμμωση». (Με σπασμένο κρανίο, η περιποιημένη κόμμωση δεν αναδεικνύεται ιδιαίτερα).
«Ωχ τώρα, το ξέχασα στο σπίτι» (Καλύτερα, για να συνηθίζεις και στην απώλεια μνήμης που έπεται της κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης).
Δεν μπορώ να φορέσω κράνος, με ενοχλεί στην οδήγηση και δεν βλέπω (Ίσως τότε το φοράς ανάποδα, γιατί είθισται τα κράνη να έχουν μπροστά διάφανο τζάμι).
Δεν χρειάζεται να το φοράω, αν το έχω στο χέρι δεν θα με γράψει η τροχαία (Σωστά, θα γλιτώσεις το πρόστιμο της τροχαίας και έτσι θα σου μείνουν τα χρήματα για τους γιατρούς).
Είμαι διανομέας-ελληνιστή: ντελίβερι-, χάνω χρόνο με το βάλε-βγάλε (Στο κρεβάτι του νοσοκομείου θα έχεις τόσο άπλετο χρόνο που δεν θα έχεις τι να τον κάνεις).
Τελειώνοντας την ανάγνωση, ίσως κάποιοι διερωτηθούν γιατί δεν παρέχονται πληροφορίες σχετικά με τα περιθώρια παρέμβασης ή αποκατάστασης των συνεπειών μίας κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης: γιατί είναι καλύτερα η έμφαση να δίνεται στην πρόληψη. Αν λοιπόν τα παραπάνω στοιχεία σας φαίνονται τρομακτικά, τότε το παρόν άρθρο πέτυχε εν μέρει το στόχο του. Αν όχι, την επόμενη φορά που θα πραγματοποιήσετε μια επιπόλαιη και ανεύθυνη ενέργεια κατά την οδήγηση, ευχηθείτε να μην έρχεται κανείς από απέναντι…



Βιβλιογραφία:
Dikmen, S.S., Corrigan, J.D., Levin, H.S., MacHamer, J., Stiers, W., & Weisskopf, M.G. (2009). Cognitive
outcome following traumatic brain injury. Journal of Head Trauma Rehabilitation, 24, 430-438.
Javouhey, E., Guιrin, A.-C., & Chiron, M. (2006). Incidence and risk factors of severe traumatic brain injury
resulting from road accidents: A population-based study. Accident Analysis and Prevention, 38, 225-233.
Shaw, N.A. (2002). The neurophysiology of concussion. Progress in Neurobiology, 67, 281-344.
Temkin, N.R., Corrigan, J.D., Dikmen, S.S., & MacHamer, J. (2009). Social functioning after traumatic
brain injury. Journal of Head Trauma Rehabilitation, 24, 460-467.
Κοσμίδου, Μ. (2008). Τραυματικές Εγκεφαλικές Κακώσεις. Στο Κλινική Νευροψυχολογική Εκτίμηση,
Επιστημονικές Εκδόσεις Παρισιάνου, Αθήνα
Link to comment
Μοιραστείτε με άλλους ιστότοπους

Join the conversation

You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.

Επισκέπτης
Απαντήστε σε αυτό το θέμα...

×   Έχετε επικολλήσει περιεχόμενο με μορφοποίηση..   Αφαίρεση μορφοποίησης

  Το ανώτερο επιτρεπτό όριο είναι 75 φατσούλες/emotions,.

×   Ο σύνδεσμός σας έχει ενσωματωθεί αυτόματα.   Προβολή ως σύνδεσμο

×   Το προηγούμενο περιεχόμενό σας έχει αποκατασταθεί.   Εκκαθάριση επεξεργαστή

×   You cannot paste images directly. Upload or insert images from URL.

  • Παρακολουθείται από   0 μέλη

    • Δεν υπάρχουν εγγεγραμμένοι χρήστες που βλέπουν αυτή τη σελίδα.
×
×
  • Δημιουργία Νέου...

Write what you are looking for and press enter or click the search icon to begin your search